سالار و قمر

جمعه ششم اسفند ماه 89، در این روزهای پایانی سال ، قزوین میهمان گروه موسیقی دیگری از هنرمندان خوب کشورم بود . کنسرت گروه قمر به سرپرستی و آهنگسازی نوید دهقان و به خوانندگی سالار عقیلی به مدت دو شب در این شهر به اجرای برنامه پرداختند . گروه قمر شامل ده نوازنده بسیار جوان هستند که از انصاف نگذریم لحظات زیبایی را برای ما ثبت خاطره نمودند .

قسمت اول برنامه با اجرای تصنیف سوخته بال با شعری زیبا از اخوان ثالث آغاز شد ، آنجا که سالار می خواند :

گرت دستی دهد با خویش در دنجی فراهم باش

بخوان آواز تلخت را ، و لیکن دل به غم نسپار

کرک جان بنده دم باش!

و پس از این تصنیف زیبا می رسیم به دونوازی سنتور علیرضا گرانقدر و کمانچه نوید دهقان به همراه آواز سالار که ناله می زند و می گوید :

حکایت از چه کنم سینه سینه درد اینجاست

هزار شعله سوزان و آه سرد اینجاست

به روزگار ، شبی بی سحر نخواهد ماند

چو چشم باز کنی ، صبح شب  نورد اینجاست

و این بار تصنیف سپاه عشق است به سرایندگی سیاوش کسرایی که درد غریبان وطن را فریاد می زند و می گوید :

وطن وطن نظر فکن به من که من ،

به هر کجا غریب وار ، که زیر آسمان دیگری غنوده ام

همیشه با تو بوده ام

اگر که حال پرسیم ، تو نیک می شناسیم

من از درون قصه ها و غصه ها در آمدم

برای تو ، به راه تو ، شکسته ام

تو سبز جاودان بمان که من پرنده ای مهاجرم

که از فراز باغ با صفای تو به دور دست مه گرفته پر گشوده ام

و پس از این تصنیف پرشور ، با تکنوازی زیبای دف شهریار نظری و شعر رهی معیری همخوانی و همنوازی گروه را در تصنیف نغمه نوروزی می شنویم که فریاد می زنند :

دلدادگان را ای گل صلا ده            جانی زما گیر ، جامی به ما ده

این بار آواز سالار با تکنوازی تار حامد فکوری همراه است وقتی می خواند :

تو را نادیدن ما غم نباشد        که در خیلت به از ما کم نباشد

بیا تا جان شیرین در تو ریزم    که بخل و دوستی با هم نباشد

و می رسیم به تصنیف در پرده خون با شعری زیبا از سایه که می سراید:

بهار آمد بیا تا داد عمر رفته بستانیم          به پای سرو آزادی ، سرودستی برافشانیم

سحر کز باغ پیروزی ، نسیم آرزو ریزد          چه پرچمهای گلگون کاندر آن شادی برقصانیم

و با همخوانی گروه می شنویم که :

نسیم عطر گردان بوی خون عاشقان دارد    بیا تا عطر این گل در مشام جان بگردانیم

سپس چهار مضراب بیات ترک را می شنویم به یاد استاد پرویز مشکاتیان و به استقبال بهار می رویم با تصنیف نوروز نرگس سروده زنده یاد فریدون مشیری :

بوی گل نرگس نه ، که بوی خوش عید است           شو پنجره بگشا  که نسیم است و نوید است

رو خار غم از دل بکن ای دوست که نوروز            هنگام درخشیدن گلهای امید است

چند دقیقه زنگ تنفس و آنگاه قسمت دوم برنامه اجرا می شود .

با تکنوازی تنبک کامران منتظری به استقبال تصنیف هوای آفتاب با شعر سیاوش کسرایی می رویم ، جایی که هم سالار و هم گروه به تکرار فریاد می زنند :

نه آشنا نه همدمی ، نه شانه ای ز دوستی ، که سر نهی بر آن دمی

و من به یادت ای دیار روشنی

دلم هوای آفتاب می کند ، دلم هوای آفتاب می کند ، دلم هوای آفتاب می کند !

حالا نوبت تکنوازی زیبای کمانچه نوید دهقان است  . فریاد کمانچه و داد و بیداد سالار با هم غوغایی بر پا کرده اند آنجا که به آواز بلند می خواند :

من آن نیم که حلال از حرام نشناسم     شراب با تو حلال است و آب بی تو حرام .

به راستی چه سحریست در نوای کمانچه ؟ فریادی که گاه از سر خشم است و گاه همراه بغض . و امان از وقتی که بغض آرشه بر روی سیمها می شکند و اشک دل را در می آورد که ناله خاموش همیشه دردناک تر از خروش عصیان است :

" که ما خود درد این خون خوردن خاموش می دانیم !"

و وقتی کمانچه کمی آرام می گیرد از خروش و عصیان ، به همنوازی گروه می رسیم و تصنیف زیبای ابر سیاوش کسرایی که می خواند :

من آن ابرم که می آید ز دریا             روانم در به در ، صحرا به صحرا

نشان کشتزار تشنه ای کو               که بارانم ، که بارانم ، سراپا

شبی مرغ سپیدی می شوم من           گشاده بادبان بال در باد

به دریا می زنم دل را که چون موج          به هر ره می روم آزاد آزاد

بی اغراق بگویم ، از وقتی بروشور برنامه را دیدم و چشمم افتاد به نی و کمانچه ، منتظر لحظه ای بودم که سراپا گوش شوم تکنوازی آنها را . و بالاخره انتظار من به پایان رسید با دو نوازی نی حسین محمد حسینی و بربط امین گلستانی . مسحور این دو نوا ، چشمانم را می بندم و با نوای نی در آسمان سیر می کنم . به سرآغاز خلقت می رسم . روزی که خداوند ذره ای از روحش را در کالبد خاکی ام دمید و مرا تکه ای از خود نمود ، اما از خود جدایم ساخت . با او هستم و نیستم ، دمی از او جدا نیستم ، اما فریاد جدایی ام دل آسمان را به لرزه می اندازد . با صدای سالار به خود می آیم که از زبان سایه می نالد :

کجایی ای که دلم بی تو در تب و تاب است

چه بس خیال پریشان به چشم بی خواب است

نوای بربط عجب آرامشی دارد و عجب جادوی غریبی است برای پرواز خیال ، اما صدای آواز دوباره به خود می آوردم که :

به ساکنان سلامت خبر که خواهد برد

که بار کشتی ما در میان غرقاب است

زمانه کیفر بیداد، سخت خواهد داد

سزای رستم بدروز ، مرگ سهراب است

و باز می رسیم به همنوازی گروه و تصنیف دیوانه مست با شعری از خواجوی کرمانی :

ای لبت باده فروش و لب من باده پرست

جانم از جام می عشق تو دیوانه و مست

آن چنان بر دل تنگم زده ای خیمه امن

که کسی را نبود جز تو در او جای نشست

و این بار تکنوازی تار علی خشتی نژاد همراهی می کند سالار را در آواز که از زبان فروغ  می گوید :

نگاه کن که غم درون دیده ام ، چگونه قطره قطره آب می شود

چگونه سایه سیاه سرکشم ، اسیر دست آفتاب می شود ، نگاه کن تمام هستیم خراب می شود

شراره ای مرا به کام می کشد ، مرا به اوج می برد ، مرا به دام می کشد

مرا دگر رها مکن ، مرا از این ستاره ها جدا مکن ، مرا ازاین ستاره ها جدا مکن ، جدا مکن

و بخش پایانی برنامه تصنیف زیبای پرنده است باز هم باشعر زیبای سیاوش کسرایی و چه انتخاب های زیبایی است این اشعار و این یک زیباتر که می گوید :

پرنده بی پر و پرواز و نغمه خاموشی است

پرنده فاصله بالهای پرواز است

پرنده طعمه گرفتن ز قله های  بلند ، پرنده بال کشیدن بر آبهای زلال

پرنده داشتن چشمهای بارانی ست

پرنده ، خواستن آسمان درون دل است !

پرنده عابر همواره خطر بوده ست

پرنده خو نگرفتن به میله های قفس

پرنده شوق رهایی ، پرنده آواز است

برنامه تمام شد . جماعت در تردید رفتن و ماندنند . که گروه قمر با درخواست مجدد برای اجرای شعر زیبای وطن به سن بر می گردند :

نام جاوید وطن ، صبح امید وطن جلوه کن در آسمان همچو مهرجاودان

وطن ای هستی من ، شور وسرمستی من جلوه کن در آسمان

همه جان و تنم ، وطنم ، وطنم ، وطنم ، وطنم !

 و غریب است حس مردم که در تمام مدت همراهی کردند گروه را و اشکهایی که در چشمان همه بود گواه زیبایی بر عشق مردمم به میهنشان داشت .

حاشیه نوشت :

چند صندلی آنسوتر ، حریر شریعت زاده ، همسر سالار عقیلی به همراه پسرشان ماهور نشسته بودند . چند کلمه ای با او به سخن پرداختم و از او خواستم تشکر ما را از اجرای زیبای گروه و انتخاب بی نظیر اشعار به گوش گروه برساند . اگر ندیده اید آلبوم زیبای مایه ی ناز سالار عقیلی را با اجرای پیانوی همسرش ، توصیه می کنم حتما آنرا ببینید و از حس زیبای مابین این دو شما هم لذت ببرید . نمی خواستم نوشته ام طولانی شود ، ولی دلم نیامد از اشعار آن صرفنظر کنم که برایم لحظات زیبایی را رقم زد .

دیگر نوازندگان گروه قمر ، بهاءالدین توکلی و شیوا قهرمان نژاد نوازنده های تار و نسیم اربابی نوازنده کمانچه بودند .