استاد قهرمان

دو روز سفر به دیار یار و دو ساعت دیدار چه می کند با دل و جان خسته از روزگار؟

امان از بهار و این روزهای بارانی ، این بادهای پیچیده در شاخسار !

امان از باران و عطر یاسهای روییده بر دیوار ، امان از بازیهای غریب این روزگار ،

امان از این روح همیشه بی قرار !

به قول دوستی ، حضور هیچکس در زندگی ما اتفاقی نیست . باید راز این حضور را دریابیم . آشنایی من با استاد محمد قهرمان به سالها پیش و صرفا" با نام ایشان در ذیل دو شعری که از ایشان داشتم برمی گردد . اما آن چیزی که باعث شد این شناخت بیشتر گردد ، پیگیری یک شعر نیمه تمام ایشان ( به درخواست یکی از دوستان ) بود . حدود چهار ماه از آن زمان می گذرد و من اکنون پس از این مدت ، در ساحل دریایی قدم می زنم که از رویارویی با امواج قدرتمند آن بیمناکم . ترس از اینکه یارای درک عمق این دریای عظیم و پرگهر را نداشته باشم . شرمنده از اینم که چگونه تاکنون از حضور چنین بزرگواری غافل مانده ام و این نه مختص من ،که بسیاری از وجود ایشان ناآگاهند . و متاسفم از کهن دیاری که چندان که باید قدر نمی داند و بر صدر نمی نشاند . این روزها کتاب شناختنامه استاد به قلم آقای دکتر رضا افضلی در یک دست و کتاب حاصل عمر- مجموعه اشعار استاد- در دست دیگرم ، در دنیایی سیر می کنم که با روح من آشناست . دنیایی که پراست از شعر و غزل و نامهای آشنایی چون حافظ و صائب و مهدی اخوان و دکتر کدکنی و دیگرانی که همه ما با نامهایشان کمابیش آشناییم . همکلاسی دیرین اخوان و یار قدیمی استاد کدکنی ، یکی از پایه های اصلی انجمن ادبی فرخ در مشهد ، کسی که از سال 1339 هر سه شنبه در منزل خود انجمن ادبی برگزار می نماید که در آن چه شاعران جوانی که پا به عرصه گذاشتند و از حمایت بزرگانی چون خود ایشان ، اخوان ثالث ، گلچین معانی ، غلامرضا قدسی ، دکتر کدکنی ، ذبیح اله صاحبکار ، علی باقرزاده (بقا) و دیگرانی که همیشه یا گاه گاه در این انجمن شرکت داشته اند ، بی نصیب نمانده اند .

استاد قهرمان سراینده غزل به سبک هندی هستند و گردآورنده و مصحح دیوان اشعار شاعران بزرگ این سبک  . و به زعم بزرگانی چون اخوان ، امیری فیروزکوهی و رهی معیری و دیگران  ، از بزرگترین غزلسرایان فارسی زبان به این سبک می باشند . این " شاعر استاد و ادیب برجسته عصر ما " ( به تعبیر دکتر شفیعی کدکنی ) " در روزگار بی حوصلگی و تنبلی " " یک تنه دست به کارهای بزرگی می زند " که " همه از نوادر ایام است ." بیش از 20 مجموعه کتاب و بیش از دهها مقاله پژوهشی آثار ایشان گواهی است بر این گفته استاد کدکنی . دکتر غلامحسین یوسفی ، استاد قهرمان را شاعری توانا ، نازک خیال ، خوش بیان و چیره دست در انواع شعر توصیف کرده که به لهجه تربتی شعرهای ناب و دل انگیزی دارد . اشعاری که از همان ابتدا مورد تشویق ملک الشعرای بهار قرار گرفته است .

برآن نیستم که از ادب شخصیتی , شخصیت ادبی و تلاشهای بی نظیر استاد در راه اعتلای فرهنگ و ادب این کشور سخنی بگویم . چرا که هم این قلم ناچیز یارای آن را ندارد و هم بزرگان دیگر در این زمینه بسیار نگاشته اند . برای منی که تازه با روح بزرگ  استاد آشنایی پیدا کرده ام سخن گفتن در این باب جرات و جسارتی می خواهد که من ندارم . تنها تکه ای از چند شعر را می آورم تا کمی با مرتبت ایشان در نزد بزرگان سخن آشنا شویم .

مرحوم اخوان ثالث در سال 42 در مورد ایشان سروده اند :

او قهرمان کشور شعر است و اهل فضل                گردن به حکمرانی این پهلوان نهند

امروز زان اوست تولای هندوان                              وین قوم سر به سجده برآن آستان نهند

نظمش به رتبتی است که کسر آیدش اگر              همتای نظم صائب جادو زبان نهند

گر عرفی و کلیم برآرند سر زخاک                           بس بوسه ها به کلک وی وآن بنان نهند .

زنده یاد احمد گلچین معانی از نزدیکترین دوستان ایشان ، می فرمایند :

چو گل شکفتم از اشعار قهرمان ، گلچین                  چنین همیشه بهاری خزان نخواهد شد

سخن شناسی ازین پس اگر بود ، داند                      که از هزار یکی قهرمان نخواهد شد

و یا می گوید :

 من محال است که گلچین ، برم از یاد به عمر                          قهرمان و غزل نغز دل انگیزش را

و یا استاد امیری فیروزکوهی می سرایند :

از نوای قهرمان شعر ، در گوش امیر                    لحنی از گلبانگ صائب یا نظیری می رسد

فریدون مشیری عزیز در جایی گفته است : چگونه می شود یک غزل از میان غزلهای سایه ، سیمین و یا قهرمان انتخاب کرد؟

و بسیار است از این دست توصیفات  که در این مجال نمی گنجد . اما من همزبان با شادروان  صاحبکار همشهری عزیزو دوست و یارغار استاد می گویم :

چمن ز فیض تو سبز است ای بهار بمان                      هزار سال به یک حال و یک قرار بمان

به مسند سخن ای قهرمان ملک ادب                         سپید بخت و سرافراز و پایدار بمان

هزار سال بیفشان گهر ز خامه و باز                            هزار سال دگر از پس هزار بمان

تو سرفراز ترین سرو گلشن ادبی                               کشیده قامت و سرسبز و استوار بمان

درین دیار کسی در هنر نظیر تو نیست                        به پاسداری فرهنگ این دیار بمان

به یمن بخت که ملک ادب تو را بخشید                        قرین عیش و سعادت به روزگار بمان

قرار از دل ما برد داغ همسفران                                  به دلنوازی این جمع سوگوار بمان

به جان مباد زیان از گذشت روز و شبت                        قرین نعمت بی حد و بی شمار بمان

چو خوی نیک و صفات فرشتگان داری                         فرشته وار هماغوش افتخار بمان

کلیم و صائب و حافظ گر ازمیان رفتند                           از آن قبیله تو تنها به یادگار بمان

مباد ساغرت از باده ی نشاط تهی                              خجسته روز و نکو نام و کامکار بمان

بهار روی تو را قهرمان مباد خزان                                 مدام از بد ایام برکنار بمان

درد دل نوشت :

خیلی اتفاقی کتابی به دستم رسید به نام سخنوران و ادیبان سرزمین زاوه . بسیار کسان  در آن بودند که حتی نامشان برایم نا آشنا بود . در شهر من تربت حیدریه ( همان زاوه قدیم ) مداحانی وجود دارند که آوازه برخی از آنها در بسیاری از شهرهای ایران چون تهران ، مشهد ، اصفهان ، قم ، قزوین ، کاشان و دیگر شهرها پیچیده است . در ایام محرم و سایر ایام عزاداری چه پولها که درو نمی کنند این  قشر فرهیخته عزیز ! اما  اگر از بسیاری از افراد تصیلکرده و دانشگاهی شهر بپرسید کمتر کسی حتی با نام دکتر شفیعی کدکنی ، استاد قهرمان ،مشتاق علیشاه ، راشد تربتی ، گلشن آزادی  و دیگر بزرگان سخن  این شهر آشنایی دارد . وای از روزگاری که بر این سرزمین کهن می رود که آوازه سیاستمداران و هنر پیشگان و مداحان بیش و پیش از نام بلند بزرگمردان واقعی این مرزو بوم می آید ! وای بر ما !